Υπάρχουν δύο διαφορετικές συνθήκες σε έναν χώρο ως προς το συμμάζεμα: Να είναι συμμαζεμένος και να δείχνει συμμαζεμένος. Και όσο κι αν νομίζουμε πως αυτά τα δύο είναι ταυτόσημα, τόσο απομακρυνόμαστε από την ευκολία της ουσίας του συμμαζεμένου χώρου. Είναι κάτι σαν την αποδιδόμενη στον Ιούλιο Καίσαρα φράση «Η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί μόνο να είναι τίμια, αλλά και να φαίνεται τίμια», αλλά χωρίς τη σκευωρία του ιστορικού υπόβαθρου.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με κάθε χώρο του σπιτιού μας. Υπάρχουν πολλές παράμετροι που μας κάνουν να αισθανόμαστε ότι ένας χώρος είναι τακτοποιημένος, και ακόμη περισσότερες ότι επικρατεί ακαταστασία, ακόμη κι αν όλα μοιάζουν να τα έχουμε επιμεληθεί και να τα τοποθετήσαμε στη σωστή τους θέση. Πώς όμως συμβαίνει αυτό; Ας τα πάρουμε όλα από την αρχή.
Δεν μιλάμε για τις περιπτώσεις εκείνες που πράγματι, για χίλιους δύο λόγους μπορεί να επικρατεί ακαταστασία σε έναν χώρο. Μιλάμε για εκείνες τις περιπτώσεις όπου, όσο κι αν τακτοποιήσουμε, κάτι μοιάζει να μας χαλάει την εικόνα. Και αυτό συμβαίνει γιατί πραγματικά ο ίδιος ο χώρος μάς κουράζει οπτικά. Τί μπορούμε όμως να κάνουμε για να το αποφύγουμε αυτό; Υπάρχουν κάποιες ουσιαστικές παρεμβάσεις, αλλά και κάποια τρικ, που μπορούν να κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη.
Όλα σε πλαίσιο
Το ανθρώπινο μάτι έχει την τάση να ψάχνει απλά και οικεία σχήματα σε ό,τι κι αν εστιάσει. Μάλιστα είναι τόσο έντονο αυτό, που όχι μόνο συμβαίνει ασυναίσθητα, αλλά «βλέπει» οικεία σχήματα, ακόμη κι όταν δεν υπάρχουν και θα πρέπει να τα επινοήσει. Κλασσικό παράδειγμα, «αυτό το σύννεφο μοιάζει με…», προφανώς και το σύννεφο δεν έχει το συγκεκριμένο σχήμα από τη φύση του. Ακόμη περισσότερο στην τρισδιάστατη δομή του, δεν του μοιάζει καν. Απλά, το μάτι μας έχει την ανάγκη να δει κάτι οικείο. Παραπλήσιο αυτής της «μηχανικής» λειτουργίας του ματιού είναι και η αναζήτηση ενός ευρύτερου πλαισίου. Το μάτι κουράζεται ιδιαίτερα όταν δεν μπορεί να περιορίσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο βρίσκονται συναφή αντικείμενα. Αυτός είναι και ένας βασικός λόγος που, τις περισσότερες φορές, όταν σηκώσουμε τα χαλιά από έναν χώρο, είναι δύσκολο τις πρώτες μέρες να τον συνηθίσουμε, γιατί, μεταξύ άλλων, αφαιρέσαμε έτσι και ένα οικείο σχήμα και πλαίσιο προσδιορισμού της θέσης επίπλων και περιεχομένων του χώρου.
Από τις μεγαλύτερες διαστάσεις, όπως για παράδειγμα το χαλί, μέχρι και τις μικρότερες, όπως για παράδειγμα ένας δίσκος, τα πλαίσια είναι αυτά που δημιουργούν όρια και επιτρέπουν στο μάτι να επεξεργαστεί μικρότερα σύνολα αντικειμένων με συγκεκριμένη αναφορά θέσης. Και αν αυτό μοιάζει σύνθετο, σκεφτείτε πώς θα έμοιαζε ένας πίνακας κρεμασμένος στον τοίχο χωρίς το κάδρο του. Στην καλύτερη περίπτωση θα περνούσε εύκολα απαρατήρητος, στη χειρότερη, θα ήταν απλά μια «φασαρία» στην αισθητική.
Στα κρυφά
Η μεγαλύτερη ανακάλυψη ίσως μετά τη φωτιά και τον τροχό είναι τα έπιπλα με εργονομικούς αποθηκευτικούς χώρους. Και αυτό όχι γιατί απλά και μόνο μπορούν να κρύβουν αντικείμενα, κουβέρτες, παπλώματα, μαξιλάρια, ρούχα, αλλά γιατί τα διατηρούν και εύκολα στην πρόσβαση. Σκεφτείτε πρακτικά: Ο καναπές τον φιλοξενούμενων έχει αποθηκευτικό χώρο, άρα μαξιλάρι, σεντόνια, κουβέρτα, ή πάπλωμα, σωστά αποθηκευμένα στον αποθηκευτικό του χώρο. Σε κάθε άλλη περίπτωση πολλά αντικείμενα που θα μπορούσαν να βρουν εκεί μία πρακτική «στέγη», θα πρέπει να μετακινούνται από μέρος σε μέρος, κουράζονται τόσο στη διαδικασία, όσο και στην αισθητική.
Συμμετρία και ανάσες
Οι «ανάσες» εδώ δεν είναι της ψυχραιμίας ή της υπομονής, είναι το κενό που θα πρέπει να έχουμε μεταξύ τους τα σύνολα των επίπλων ή των διακοσμητικών. Και αυτό δεν είναι απλά θέμα λειτουργικότητας. Έχει άμεση συγγένεια με το πρώτο, περί πλαισίων. Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε εδώ το μάτι στο να αναγνωρίζει εύκολα τα σύνολα. Πολλά αντικείμενα μαζί, και χάνουμε κάθε πλεονέκτημα του τακτοποιημένου χώρου. Λίγα αντικείμενα αλλά συγκεντρωμένα ακανόνιστα σε ένα σημείο· επίσης έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα. Σε αυτό θα μας βοηθήσει πολύ η συμμετρία. Το να έχουμε κάτι συμμετρικά τοποθετημένο δημιουργεί στο μάτι μία όμορφη εύληπτη αίσθηση, βοηθώντας κατά πολύ στην εύκολη αισθητική που αποπνέει ένας τακτοποιημένος χώρος.
Αισθητική συνοχή
Η απουσία συνοχής στην αισθητική ενός χώρου είναι συνένοχη για την αίσθηση της ακαταστασίας. Μπορεί ο χώρος να είναι σε άψογη κατάσταση, όπως εδώ έχει ιδιαίτερη σημασία η αισθητική «φασαρία» που ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια μιας αισθητικής ποικιλίας με ξεκάθαρη συνοχή μεταξύ των τάσεων. Δεν είναι δύσκολο να περάσουμε από το σύνθετο στο συγκεχυμένο, γι’ αυτό και χρειάζεται πάντα προσοχή όταν αναμειγνύουμε διαφορετικά στυλ σε έναν χώρο. Την ίδια ακριβώς λειτουργία έχει και η συνοχή των χρωματικών μας επιλογών.
Καλώδια, καλώδια, καλώδια
Τί να (ξανα)πούμε για αυτούς τους κατά συρροή εμπλεκόμενους στη διατάραξη της αισθητικής ενός χώρου. Ένα καλώδιο που ξεφυτρώνει εκεί που δεν το σπέρνουν, που διασχίζει με θράσος τον χώρο, κόντρα στις γραμμές των επίπλων, που σκαρφαλώνει άτακτα τοίχους και επιφάνειες… Ποιά άλλη περιγραφή θα μπορούσε να χαρακτηρίσει με ακρίβεια τη …συνεισφορά ενός καλωδίου στην αίσθηση που αποπνέει ένας χώρος. Ευτυχώς υπάρχουν τρόποι για να ξεμπλέξουμε από αυτό το μπέρδεμα.
Η αίσθηση της ακαταστασίας ενός συμμαζεμένου κατά τα άλλα χώρου, είναι καθαρά θέμα πρόσληψής του. Όσο περισσότερο κουράζει το μάτι, τόσο περισσότερο ακατάστατος μοιάζει να είναι. Για τον λόγο αυτόν, τα προαπαιτούμενα είναι οι καθαρές γραμμές, τα πλαίσια και οι θέσεις που δεν προσθέτουν κόπο στη μηχανική σάρωση του χώρου από τα μάτια μας. Ακόμη κι αν έχουμε δει αυτόν τον χώρο πολλές φορές, ακόμη κι αν είναι συνυφασμένος με την καθημερινότητά μας.