Ας είμαστε ξεκάθαροι από την αρχή: Ο τίτλος είναι κυριολεκτικός. Δεν πρόκειται να μιλήσουμε για μια κρυφή ή μυστική σκοτεινή ιστορία πίσω από τη διαμόρφωση των χώρων του σπιτιού. Όμως, είναι κοινά αποδεκτό πως κάθε σκοτεινό σημείο στο σπίτι μοιάζει κάπως καταθλιπτικό. Όλες οι ιστορίες τρόμου που εκτυλίσσονται σε ..οικιακό περιβάλλον, συμπεριλαμβάνουν κάποιο σκοτεινό σημείο, κάποιο σκοτεινό δωματιάκι, το μέρος κάτω από το κρεβάτι, την παλιά σκοτεινή ντουλάπα… Καταλαβαίνετε πού πηγαίνει το θέμα. Κάθε σκοτεινό σημείο στο σπίτι, κάθε χώρος που δεν φωτίζεται σωστά, δημιουργεί ένα πραγματικά άσχημο συναίσθημα, ειδικά αν είναι (που σίγουρα θα είναι) δεμένο με ένα κομμάτι της καθημερινότητάς μας.
Από την αίσθηση ότι κάτι μας βαραίνει ψυχολογικά, μέχρι τη μειωμένη λειτουργικότητα του χώρου, η έλλειψη σωστού φωτισμού είναι και θα παραμένει ένα σοβαρό θέμα, όσο δεν το παίρνουμε στα χέρια μας. Για τον λόγο αυτόν, διαμορφώνοντας έναν χώρο, θα πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπ’ όψη μας τις φυσικές πηγές φωτός, όσο και τη δυνατότητα τοποθέτησης φωτισμού. Θα πρέπει, με άλλα λόγια, να υποβοηθούμε τη λειτουργικότητα και να σχεδιάζουμε τη σωστή διαρρύθμιση, αλλά και διακόσμηση, του χώρου.
Το φυσικό φως
Θα σας φανεί αστεία κάπως η διατύπωση, αλλά: Φροντίστε να είναι εκεί κατά τη διάρκεια της μέρας, όταν το χρειάζεστε. Και η ουσία προφανώς της προηγούμενης πρότασης βρίσκεται σε αυτό το “όταν το χρειάζεστε”. Θα πρέπει να έχετε τη δυνατότητα να απομονώσετε κάποιον χώρο από το φυσικό φως, όταν δεν το χρειάζεστε. Όταν για παράδειγμα θέλετε να ξεκουραστείτε μέσα στη μέρα, όταν θέλετε να δείτε μία ταινία μέρα μεσημέρι και η τηλεόραση είναι δίπλα στο παράθυρο από όπου μπαίνει το φως.
Αλλά σε αυτό το “όταν το χρειάζεστε” είναι και εκείνη η στιγμή που προσπαθείτε να βρείτε κάτι στην ντουλάπα της κρεβατοκάμαρας και το φως που μπαίνει από το παράθυρο ή την μπαλκονόπορτα δεν είναι ποτέ αρκετό. Θέλετε το μαύρο παντελόνι και βγάζετε το μπλε (το ξέρω, το έχω πάθει). Και αυτή είναι μόνο μία περίπτωση. Στην ίδια κατηγορία και σε πιο σημαντική θέση βρίσκεται το παιδικό δωμάτιο, με ένα από τα κλασικά (και πολλά) παραδείγματα, αυτό του σωστού φωτισμού του γραφείου.
Στο κομμάτι της διακόσμησης, πάντα θέλουμε το φυσικό φως να λούζει τις αισθητικές λεπτομέρειες. Καμμία τεχνητή πηγή φωτός δεν μπορεί πλήρως να τις αντικαταστήσει. Προφανώς όμως δεν εννοούμε ότι αν έχετε κάποιον πίνακα, αυτός θα πρέπει να είναι εκτεθημένος απ’ ευθείας στο φυσικό φως, γιατί η φθορά του μπορεί να είναι καταστροφική. Αυτό που εννοούμε είναι ότι το φυσικό φως σημαίνει δύο βασικά πράγματα: Ζεστή λάμψη, που δεν μπορείς να την αντιγράψεις εύκολα τεχνητά, και κίνηση (στην θέση της πηγής, αλλά και στις σκιές που δημιουργούν τα αντικείμενα.
Μπορεί να πιστεύετε ότι η κίνηση είναι μια λεπτομέρεια, αλλά αν σκεφτείτε ότι στις 5 το απόγευμα βρίσκεστε στο σαλόνι χαλαρώνοντας και πίνοντας τον καφέ σας και για μία ολόκληρη εποχή του χρόνου ο ήλιος μπαίνει από το παράθυρο και σας χτυπάει κατ’ ευθείαν στο πρόσωπο, τότε μάλλον δεν μιλάμε για λεπτομέρεια, αλλά για ενόχληση. Και αυτό δεν είναι μία τυπική υπόθεση, αλλά μάλλον μία βιωματική παρατήρηση. Ακριβώς αυτά είναι τα σημεία που η σωστή σκίαση, η λειτουργική τοποθέτηση των επίπλων στον χώρο, αλλά και η σωστή επιλογή στη διακόσμηση παίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητά μας.
Τεχνητό φως
Οι διαφορές του από το φυσικό φως βρίσκονται σε τρία σημεία: Σταθερότητα, Λειτουργία κατ’ επιλογή, Χαμηλότερη ένταση. Για τον λόγο αυτό, η ευελιξία του τεχνητού φωτός είναι χαρακτηριστική (και απαραίτητη) στην καθημερινότητά μας. Η πρώτη μας σκέψη θα πρέπει να είναι ότι το τεχνητό φως θα πρέπει να μπορεί να υποκαταστήσει το φυσικό σε μια σκοτεινή και συννεφιασμένη μέρα. Από τη στιγμή που θα εξασφαλίσουμε αυτό, κυρίως στη διαρρύθμιση και τη λειτουργικότητα, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε και στα υπόλοιπα.
Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που συνήθως κάνουμε είναι ότι αφήνουμε τον (τεχνητό φωτισμό) ενός χώρου – δωματίου αποκλειστικά και μόνο στο φωτιστικό της οροφής. Κάτι τέτοιο δεν είναι αρκετό, ή, τουλάχιστον, δεν είναι πρακτικό. Κι όσο κι αν το θεωρούμε δεδομένο, σκεφτείτε τί θα συνέβαινε αν κάθε βράδυ, ενώ είστε στο κρεβάτι, χρειάζεστε λίγο φως, και έτσι θα έπρεπε να ανάβατε το κεντρικό φως του δωματίου. Κι αν κοιμάστε μόνοι σας, εντάξει, σας μένει μόνο η ταλαιπωρία (στην χειρότερη περίπτωση) να σηκωθείτε και να πάτε μέχρι τον διακόπτη δύο φορές (μία για να το ανάψετε και μία για να το σβήσετε), αν όμως δεν είστε μόνοι σας… Αφήνω τη συνέχεια στη φαντασία σας.
Η προσθήκη φανερών σημείων φωτισμού, μάλλον είναι αυτονόητη, αυτό όμως που κάνει πραγματικά τη διαφορά είναι ο κρυφός φωτισμός. Επιστρατεύστε για τον λόγο αυτόν κρυφά σποτάκια ή και ολόκληρες κατασκευές για να δημιουργήσετε πρακτικό φωτισμό σε δύσκολα σημεία, όπως για παράδειγμα ο πάγκος κάτω από τα ντουλάπια της κουζίνας, ή ακόμη και η ίδια η ντουλάπα του υπνοδωματίου σας, ή για να αναδείξετε τη διακόσμηση του χώρου σας, τονίζοντας, σημεία, αντικείμενα και χρώματα.
Να θυμάστε πάντα ότι το φως (φυσικό ή τεχνητό) μπορεί να γίνει τόσο ο καλύτερος σύμμαχος της καθημερινότητάς σας, όσο και ο χειρότερος εχθρός της. Για τον λόγο αυτόν θα πρέπει να μελετήσουμε προσεκτικά τη θέση των επίπλων, τις συνθήκες φωτισμού του χώρου και τη δημιουργία πολλαπλών πηγών τεχνητού φωτός, καλύπτοντας αρχικά τις λειτουργικές ανάγκες και επεκτείνοντας μετά την προσοχή μας στην αρτιότητα και την ανάδειξη της διακόσμησης.